Νέες οδηγίες από την Αμερική, νέες απορίες για τη χοληστερόλη. Είναι οι τιμές της το παν; Ποιοι πρέπει να παίρνουν στατίνες; Μπορούμε να την ελέγξουμε με τη διατροφή; Απαντήσεις από κορυφαίους ειδικούς
«Ξεχάστε τα επίπεδα χοληστερόλης!» είπαν οι αμερικανοί καρδιολόγοι στα μέσα του περασμένου Νοέμβρη και έφεραν τα πάνω κάτω. Είναι δυνατόν; Υστερα από τόσο κόπο που έγινε για να συνειδητοποιήσουμε όλοι πόσο σημαντικό είναι να κρατάμε σε φυσιολογικά όρια δείκτες όπως η αρτηριακή πίεση και η χοληστερόλη; Επειτα από τόσες στατίνες που συνταγογραφήθηκαν και συνεχίζουν να συνταγογραφούνται για να χαμηλώνουμε την κακή χοληστερόλη μας;
«Α, μα τις στατίνες δεν πρέπει να τις κόψετε. Και ακόμη, πρέπει να αρχίσουν να τις παίρνουν και άλλοι, υγιείς μεν, αλλά κινδυνεύοντες να πάθουν έμφραγμα ή εγκεφαλικό» είπαν οι αμερικανοί ειδήμονες επικαλούμενοι έναν κρυφό ρόλο των στατινών. Ποιος μπορεί να είναι αυτός ο ρόλος; Πόσο καθοριστική είναι η διατροφή; Ποιες τροφές είναι καλές, ποιες κακές και ποιες… παρεξηγημένες; Με τη βοήθεια των ειδικών, ξετυλίγουμε το κουβάρι των αντιφατικών πληροφοριών.
Ξεχάστε τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα σας, πληροφορηθείτε τη «βαθμολογία» σας ως προς τον κίνδυνο που διατρέχετε να πάθετε έμφραγμα ή εγκεφαλικό και, αν πρέπει να χρησιμοποιήσετε φαρμακευτική αγωγή, χρησιμοποιήστε στατίνες. Αυτό είναι, σε τίτλους, το μήνυμα που έστειλαν στο ευρύ κοινό τον περασμένο Νοέμβριο οι δύο μεγαλύτερες ιατρικές ενώσεις του κόσμου, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (ΑΗΑ) και το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολογίας (ΑCC), με την έκδοση των πολυαναμενόμενων οδηγιών τους για την πρόληψη των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου και των εγκεφαλικών επεισοδίων.
Με δεδομένο ότι ως σήμερα ο έλεγχος των επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα υπήρξε κομβικό σημείο για την πρόληψη των καρδιαγγειακών, αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι νέες οδηγίες προκάλεσαν έκπληξη και δημιούργησαν αναστάτωση τόσο στον ιατρικό κόσμο των ΗΠΑ όσο και στο κοινό. Και σαν να μην έφτανε αυτό, μία ακόμη σκιά αμφιβολίας ήλθε να προστεθεί: σύμφωνα με συντηρητικούς υπολογισμούς, περισσότεροι από 31 εκατομμύρια υγιείς Αμερικανοί θα έπρεπε με βάση τις οδηγίες να αρχίσουν τη λήψη
στατινών, δημιουργώντας τεράστια κέρδη για τις φαρμακευτικές εταιρείες. Οι οδηγίες αμφισβητήθηκαν, οι ειδήμονες που τις συνέταξαν απάντησαν γραπτώς και προφορικώς, και η συζήτηση συνεχίζεται ακόμη. Πού βρίσκεται άραγε η αλήθεια για το τεράστιο αυτό θέμα;
στατινών, δημιουργώντας τεράστια κέρδη για τις φαρμακευτικές εταιρείες. Οι οδηγίες αμφισβητήθηκαν, οι ειδήμονες που τις συνέταξαν απάντησαν γραπτώς και προφορικώς, και η συζήτηση συνεχίζεται ακόμη. Πού βρίσκεται άραγε η αλήθεια για το τεράστιο αυτό θέμα;
Τι χρειάζεται η χοληστερόλη;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η χοληστερόλη είναι ένα λιπιδικό μόριο που παράγεται από τον ανθρώπινο οργανισμό επειδή είναι απολύτως απαραίτητη στη διαβίωσή μας. Αποτελεί βασικό συστατικό της μεμβράνης όλων των κυττάρων μας εξασφαλίζοντας τη σωστή ρευστότητα και διαπερατότητά της. Επιπροσθέτως, σε οργανισμικό επίπεδο, η χοληστερόλη αποτελεί πρόδρομο μόριο για τη σύνθεση των στεροειδών ορμονών (κορτιζόλη, αλδοστερόνη, τεστοστερόνη, οιστρογόνα), των οξέων της χολής, αλλά και της βιταμίνης D. Ολα τα κύτταρά μας είναι σε θέση να παράγουν τη χοληστερόλη που χρειάζονται, με τα κύτταρα του ήπατος να παράγουν τα μεγαλύτερα ποσά (20%-25% της ημερήσιας ποσότητας που παράγεται στον οργανισμό).
. Η χοληστερόλη είναι ένα λιπιδικό μόριο που παράγεται από τον ανθρώπινο οργανισμό επειδή είναι απολύτως απαραίτητη στη διαβίωσή μας. Αποτελεί βασικό συστατικό της μεμβράνης όλων των κυττάρων μας εξασφαλίζοντας τη σωστή ρευστότητα και διαπερατότητά της. Επιπροσθέτως, σε οργανισμικό επίπεδο, η χοληστερόλη αποτελεί πρόδρομο μόριο για τη σύνθεση των στεροειδών ορμονών (κορτιζόλη, αλδοστερόνη, τεστοστερόνη, οιστρογόνα), των οξέων της χολής, αλλά και της βιταμίνης D. Ολα τα κύτταρά μας είναι σε θέση να παράγουν τη χοληστερόλη που χρειάζονται, με τα κύτταρα του ήπατος να παράγουν τα μεγαλύτερα ποσά (20%-25% της ημερήσιας ποσότητας που παράγεται στον οργανισμό).
Ως λιπιδικό μόριο, η χοληστερόλη είναι αδιάλυτη στο νερό και ως εκ τούτου δεν μπορεί να διαλυθεί ούτε στο αίμα. Ετσι, προκειμένου να μεταφερθεί, ενώνεται με αμφιφιλικές λιποπρωτεΐνες οι οποίες λειτουργούν ως οχήματα μεταφοράς της: με το λιποφιλικό μέρος τους «αγκαλιάζουν» τα μόρια χοληστερόλης εκθέτοντας προς το περιβάλλον το υδροφιλικό μέρος τους, χάρη στο οποίο μπορούν να ταξιδεύουν στο αίμα. Οι λιποπρωτεΐνες δεν λειτουργούν ως οχήματα που πάνε έτσι, χωρίς προορισμό. Αντιθέτως, με τη βοήθεια σημάτων κυτταρικής αναγνώρισης, γνωρίζουν πολύ καλά πού θα πρέπει να μεταφέρουν το φορτίο τους. Ενώ όμως το φορτίο είναι πάντα το ίδιο (δηλαδή η χοληστερόλη), δεν συμβαίνει το ίδιο και με τις λιποπρωτεΐνες, οι οποίες κατηγοριοποιούνται με βάση την πυκνότητά τους (χαμηλής, μέσης και υψηλής πυκνότητας). Στην πραγματικότητα λοιπόν, όταν αναφερόμαστε σε καλή και κακή χοληστερόλη, δεν εννοούμε διαφορετικού τύπου χοληστερόλη, αλλά τη χοληστερόλη που μεταφέρεται από λιποπρωτεΐνες υψηλής (High-density lipoprotein, HDL) ή χαμηλής (Low-density lipoprotein, LDL) πυκνότητας αντιστοίχως.
Πόσο κακή είναι η «κακή» χοληστερόλη;
Η χοληστερόλη που μεταφέρεται από χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες είναι που επικάθεται στις αρτηρίες μας και γίνεται αιτία εμφραγμάτων και εγκεφαλικών. Αυτός είναι και ο λόγος που ως σήμερα όλες οι οδηγίες για την πρόληψη αυτών των νοσημάτων (που στον ανεπτυγμένο κόσμο παραμένουν η πρώτη αιτία θανάτου) στόχευαν στη μείωσή της. Πώς λοιπόν οι αμερικανοί ειδήμονες εισηγούνται να αδιαφορήσουμε για τα επίπεδά της στο αίμα μας;
Το κλειδί της απάντησης αυτής, η οποία δίνεται τόσο στις οδηγίες όσο και στα επεξηγηματικά κείμενα και στις συνεντεύξεις των αμερικανών ειδημόνων που ακολούθησαν την έκδοση των οδηγιών, είναι η διαπίστωση ότι δεν βρέθηκε σύνδεση μεταξύ της μείωσης της χοληστερόλης και της προστασίας από τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά. Ναι, καλά καταλάβατε! Μπορεί, λένε οι ειδικοί, τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα μας να είναι κανονικά αλλά και πάλι να πάθουμε έμφραγμα ή εγκεφαλικό, καθώς η χοληστερόλη είναι ένας από πολλούς παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση των καρδιαγγειακών.
Τελικά, τι προσφέρουν οι στατίνες;
Βεβαίως το προφανές ερώτημα που γεννάται είναι το εξής: Αν όντως οι καλές τιμές χοληστερόλης δεν είναι συνώνυμο της προστασίας από τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά, τότε γιατί συνιστάται η λήψη στατινών, των φαρμάκων που μειώνουν τα επίπεδα της κακής χοληστερόλης στο αίμα; Επειδή, απαντούν οι αμερικανοί ειδικοί, έχει διαπιστωθεί ότι η λήψη στατινών μειώνει όντως τα εμφράγματα και τα εγκεφαλικά, αλλά πιθανότατα αυτό συμβαίνει μέσω ενός μηχανισμού που δεν περνά από τη μείωση της χοληστερόλης. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που οι αμερικανοί ειδικοί λένε ευθέως ότι αν πρέπει να κατεβάσετε τα επίπεδα της χοληστερόλης σας, τότε κάντε το με στατίνες και όχι με άλλα φάρμακα που δεν έχουν αποδειχθεί ότι προστατεύουν από τα καρδιαγγειακά.
τα επίπεδα της χοληστερόλης σας, τότε κάντε το με στατίνες και όχι με άλλα φάρμακα που δεν έχουν αποδειχθεί ότι προστατεύουν από τα καρδιαγγειακά.
Με βάση το παραπάνω σκεπτικό οι αμερικανικές οδηγίες περιλαμβάνουν τέσσερις κατηγορίες ανθρώπων που θα πρέπει να λάβουν στατίνες: όσοι πάσχουν ήδη από καρδιαγγειακά, όσοι πάσχουν από οικογενή χοληστεριναιμία (αυξημένη χοληστερόλη γενετικής αιτιολογίας), ορισμένοι διαβητικοί ασθενείς (βλέπε πλαίσιο) και τα υγιή άτομα που εμφανίζουν κίνδυνο άνω του 7,5% να υποστούν έμφραγμα ή εγκεφαλικό στα επόμενα δέκα χρόνια. Οσο για τον υπολογισμό αυτού του κινδύνου, πρόκειται για εργασία που επαφίεται στους γιατρούς και γίνεται με τη βοήθεια συγκεκριμένων αλγορίθμων. Ο καθορισμός αυτής της τέταρτης κατηγορίας είναι που προκάλεσε τις περισσότερες αντιδράσεις, καθώς, όπως επεσήμαναν οι επικριτές των οδηγιών, ο αλγόριθμος είναι λανθασμένος και αυτό θα έχει ως συνέπεια να αρχίσουν να λαμβάνουν στατίνες περισσότερα από 31 εκατομμύρια υγιείς Αμερικανοί.
που επαφίεται στους γιατρούς και γίνεται με τη βοήθεια συγκεκριμένων αλγορίθμων. Ο καθορισμός αυτής της τέταρτης κατηγορίας είναι που προκάλεσε τις περισσότερες αντιδράσεις, καθώς, όπως επεσήμαναν οι επικριτές των οδηγιών, ο αλγόριθμος είναι λανθασμένος και αυτό θα έχει ως συνέπεια να αρχίσουν να λαμβάνουν στατίνες περισσότερα από 31 εκατομμύρια υγιείς Αμερικανοί.
Μεταξύ των επικρίσεων, οι οποίες αφορούσαν τόσο τη μεθοδολογία και τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη των αλγορίθμων όσο και τη σχέση των ειδημόνων που εισηγήθηκαν τις οδηγίες με τη φαρμακευτική βιομηχανία (ένα ποσοστό εξ αυτών είχε όντως δεδηλωμένες σχέσεις με τη φαρμακευτική βιομηχανία), υπάρχει μια που ξενίζει ιδιαίτερα: πρόκειται για το γεγονός ότι στον αλγόριθμο δεν χρησιμοποιούνται δείκτες που αφορούν τη φλεγμονή (και ειδικότερα η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, C-reactive protein), παρά το γεγονός ότι η φλεγμονή έχει αποδειχθεί κεντρικός «παίκτης» στην ανάπτυξη των καρδιαγγειακών. Πολύ περισσότερο δε που αφήνεται να εννοηθεί ότι η ευεργετική δράση των στατινών (που τόσο ένθερμα υποστηρίζονται από τις οδηγίες) οφείλεται εν μέρει στην επίδρασή τους στη φλεγμονή.
Η Ευρώπη επιμένει στις τιμές
Και ενώ αυτά συμβαίνουν στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, το ερώτημα που μας ενδιαφέρει εδώ είναι τι κάνουμε εμείς. Τι θα κάνουν οι έλληνες καρδιολόγοι μετά τις παραπάνω ανακοινώσεις των αμερικανών ειδημόνων; Θα ακολουθήσουν τις οδηγίες τους ή θα εμμείνουν στις ήδη υπάρχουσες που θέλουν τη στενή παρακολούθηση των επιπέδων της χοληστερόλης στο αίμα μας, ώστε να είμαστε βέβαιοι ότι η ολική χοληστερόλη δεν ξεπερνά τα 200 mg/dL, η κακή χοληστερόλη δεν ξεπερνά τα 130 mg/dL και η καλή χοληστερόλη είναι τουλάχιστον 40 mg/dL για τους άνδρες και 50 mg/dL για τις γυναίκες; «Αποτελεί πάγια τακτική της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας να μη σχολιάζει τις οδηγίες των αμερικανών συναδέλφων μας, ούτε άλλων επιστημονικών ομάδων» δήλωσε μιλώντας στο ΒΗΜΑScience ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου της Κρήτης κ. Παναγιώτης Βάρδας και προσέθεσε: «Προς το παρόν δεν υπάρχει καμία πρόθεση να αλλάξουμε τις ευρωπαϊκές οδηγίες, οι οποίες δίνουν έμφαση στις τιμές χοληστερόλης, και φυσικά καμία πρόθεση, έτσι άκριτα, να «στατινοποιήσουμε» τον πληθυσμό. Φυσικά, είμαστε ανοιχτοί στα νέα ευρήματα. Αν ύστερα από μία διετία ή μία πενταετία υπάρξουν στοιχεία που να συνηγορούν υπέρ μιας άλλης πολιτικής για τη διαχείριση της πρόληψης των καρδιαγγειακών, θα την υιοθετήσουμε. Προς το παρόν πάντως παραμένουμε στα ισχύοντα».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο ομότιμος καθηγητής Καρδιολογίας και βουλευτής κ. Δημήτρης Κρεμαστινός, ο οποίος, αφού σημείωσε τι τεράστιο κόστος θα ήταν για τα συστήματα υγείας η υιοθέτηση των αμερικανικών οδηγιών, προσέθεσε: «Τίποτα δεν παραμένει σταθερό στην Ιατρική. Πάρτε για παράδειγμα τη διγοξίνη, η οποία επί αιώνες και ως το 1990 εθεωρείτο το φάρμακο των φαρμάκων για την Καρδιολογία. Αλίμονο σε όποιον φοιτητή της Ιατρικής οπουδήποτε στον κόσμο δεν το γνώριζε! Σήμερα βρίσκεται σχεδόν σε αχρηστία, είναι βέβαιον ότι δεν ωφελεί, ενώ σε πολλές περιπτώσεις θεωρείται υπεύθυνο και για αιφνίδιους θανάτους. Ο γιατρός πρέπει συνεχώς να ενημερώνεται για τις εξελίξεις αλλά δεν θα πρέπει να εφαρμόζει οτιδήποτε διαβάζει ή ακούει άκριτα».
Ο αλγόριθμος της Ελλάδας
Ενα βήμα πιο κάτω πήγε τη συζήτησή μας ο καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Χρήστος Πίτσαβος, ο οποίος τόνισε ότι ακόμη και αν είναι σωστός ο αλγόριθμος των Αμερικανών, αυτό δεν σημαίνει πως μπορεί να υιοθετηθεί ως έχει και από άλλους πληθυσμούς. «Οι έλληνες καρδιολόγοι διαθέτουν ήδη τον δικό τους αλγόριθμο για τον υπολογισμό του κινδύνου. Η χώρα μας ήταν μάλιστα η δεύτερη στην Ευρώπη που διέθεσε στην υπηρεσία των ελλήνων καρδιολόγων αυτόν τον αλγόριθμο, που ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες του πληθυσμού μας και λαμβάνει υπόψη παραμέτρους όπως το κάπνισμα, την αρτηριακή υπέρταση, το οικογενειακό ιστορικό και φυσικά τις τιμές χοληστερόλης» δήλωσε ο καθηγητής και προσέθεσε: «Στην Ελληνική Εταιρεία Αθηρωμάτωσης συζητήσαμε τις νέες αμερικανικές οδηγίες, αλλά εκτιμούμε ότι δεν έχουν αλλάξει τα δεδομένα σε σχέση με το παρελθόν, έτσι ώστε να πρέπει να εγκαταλείψουμε όσα εφαρμόζαμε ως σήμερα και τα οποία έχουν αποδειχθεί σωστά στην πράξη. Και ας μην ξεχνούμε ότι οι οδηγίες και οι αλγόριθμοι δεν είναι νόμοι, αλλά βοηθήματα για να μπορέσει ο γιατρός να λάβει σωστές αποφάσεις για κάθε ασθενή. Μπορεί, ας πούμε, οι οδηγίες να θέλουν όλους όσοι έχουν υποστεί ένα έμφραγμα να παίρνουν στατίνες, αλλά αν ο ασθενής μου έχει κακή χοληστερόλη 60 mg/dL δεν έχει κανένα νόημα να του δώσω στατίνη και δεν θα το κάνω!».
Η κακή χοληστερόλη επικάθεται και φράσσει τα αγγεία μας προκαλώντας εμφράγματα και εγκεφαλικάΟι νέες οδηγίες στην Αμερική
4. Υγιή άτομα (χωρίς δηλαδή καρδιαγγειακή νόσο, ούτε διαβήτη), ηλικίας 40-75 ετών και επίπεδα «κακής» χοληστερόλης μεταξύ 70 και 189 mg/dL, τα οποία διατρέχουν κίνδυνο από 7,5% και άνω να υποστούν έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο στο διάστημα των επόμενων 10 ετών. Ο υπολογισμός του κινδύνου υπολογίζεται από τον γιατρό με τη βοήθεια αλγορίθμου ο οποίος λαμβάνει υπ” όψιν την ηλικία, το φύλο, το βάρος, τη φυλετική καταγωγή, το οικογενειακό ιστορικό σε σχέση με την καρδιαγγειακή νόσο, το κάπνισμα, την αρτηριακή πίεση και, φυσικά, τα επίπεδα χοληστερόλης.
Αθώο το αβγό! Μπορεί να περιέχει χοληστερόλη, αλλά δεν ανεβάζει τι δική μαςΓια χρόνια οι ασθενείς με υψηλά επίπεδα χοληστερόλης απέφευγαν την κατανάλωση τροφών που περιείχαν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, όπως παραδείγματος χάριν τα αβγά και οι γαρίδες. Αυτού του είδους η χοληστερόλη όμως, την οποία οι ειδικοί ονομάζουν διατροφική χοληστερόλη, δεν φαίνεται να έχει επίδραση στα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα μας. Ειδικότερα, διαπιστώθηκε ότι η διατροφική χοληστερόλη μετατρέπεται σε αδιάλυτους εστέρες της χοληστερόλης και απεκκρίνεται από τον οργανισμό. Με άλλα λόγια, τα άτομα με υψηλά επίπεδα χοληστερόλης δεν έχουν κανέναν λόγο να αποφεύγουν την κατανάλωση αβγών ή θαλασσινών.
Η κακή χοληστερόλη επικάθεται και φράσσει τα αγγεία μας προκαλώντας εμφράγματα και εγκεφαλικάΟι νέες οδηγίες στην Αμερική
Στις οδηγίες που εξέδωσαν από κοινού η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (ΑΗΑ) και το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολογίας (ΑCC) καθορίζονται οι τέσσερις πληθυσμιακές ομάδες στις οποίες συνιστάται η χορήγηση στατινών.
1. Ασθενείς που έχουν ήδη υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
2. Ατομα με επίπεδα «κακής» χοληστερόλης (LDL) άνω των 190 mg/dL που οφείλονται σε γενετικά αίτια (οικογενή χοληστεριναιμία).
3. Ασθενείς με διαβήτη, ηλικίας 40-75 ετών, χωρίς κλινικά συμπτώματα καρδιαγγειακής νόσου και επίπεδα «κακής» χοληστερόλης μεταξύ 70 και 189 mg/dL.
4. Υγιή άτομα (χωρίς δηλαδή καρδιαγγειακή νόσο, ούτε διαβήτη), ηλικίας 40-75 ετών και επίπεδα «κακής» χοληστερόλης μεταξύ 70 και 189 mg/dL, τα οποία διατρέχουν κίνδυνο από 7,5% και άνω να υποστούν έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο στο διάστημα των επόμενων 10 ετών. Ο υπολογισμός του κινδύνου υπολογίζεται από τον γιατρό με τη βοήθεια αλγορίθμου ο οποίος λαμβάνει υπ” όψιν την ηλικία, το φύλο, το βάρος, τη φυλετική καταγωγή, το οικογενειακό ιστορικό σε σχέση με την καρδιαγγειακή νόσο, το κάπνισμα, την αρτηριακή πίεση και, φυσικά, τα επίπεδα χοληστερόλης.
Διατροφή ως φάρμακο
Σύμμαχοι και εχθροί στο πιάτο μας
Το αν θα λάβει ένα υγιές άτομο φαρμακευτική βοήθεια για να μειώσει τα επίπεδα της κακής χοληστερόλης στο αίμα του είναι μια προσωπική απόφαση που θα πρέπει να ληφθεί με τη βοήθεια του γιατρού του. Στο μεταξύ η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής μπορεί, σε συνδυασμό με άσκηση, να συμβάλει στον έλεγχο των επιπέδων της χοληστερόλης στον οργανισμό μας. Οπως έχει προκύψει από πλήθος μελετών, υπάρχουν όντως τρόφιμα που είναι σύμμαχοί μας στον αγώνα ενάντια στη χοληστερόλη, όπως υπάρχουν και τρόφιμα που είναι εχθροί μας, αλλά και τρόφιμα που τα έχουμε παρεξηγήσει!
Το αν θα λάβει ένα υγιές άτομο φαρμακευτική βοήθεια για να μειώσει τα επίπεδα της κακής χοληστερόλης στο αίμα του είναι μια προσωπική απόφαση που θα πρέπει να ληφθεί με τη βοήθεια του γιατρού του. Στο μεταξύ η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής μπορεί, σε συνδυασμό με άσκηση, να συμβάλει στον έλεγχο των επιπέδων της χοληστερόλης στον οργανισμό μας. Οπως έχει προκύψει από πλήθος μελετών, υπάρχουν όντως τρόφιμα που είναι σύμμαχοί μας στον αγώνα ενάντια στη χοληστερόλη, όπως υπάρχουν και τρόφιμα που είναι εχθροί μας, αλλά και τρόφιμα που τα έχουμε παρεξηγήσει!
Τα καλά
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν κατά κύριο λόγο τα τρόφιμα εκείνα που περιέχουν μεγάλο ποσοστό διαλυτών φυτικών ινών (υπάρχουν δύο είδη ινών, οι διαλυτές και οι αδιάλυτες, και τα περισσότερα τρόφιμα περιέχουν ένα μείγμα των δύο). Οι διαλυτές φυτικές ίνες λειτουργούν σαν ένα είδος παγίδας για την κακή χοληστερόλη, την οποία παρασύρουν προς την απεκκριτική οδό και δεν την αφήνουν να απορροφηθεί στο αίμα.
Αριστη πηγή διαλυτών φυτικών ινών είναι η βρώμη, ενώ υψηλή βαθμολογία λαμβάνουν τα όσπρια (φασόλια κάθε είδους, φακές, αρακάς, ρεβίθια) και τα σιτηρά ολικής αλέσεως (με πρώτο το κριθάρι). Η συστηματική κατανάλωση φρούτων και λαχανικών θεωρείται επίσης απαραίτητη για τη μείωση και τη διατήρηση σε επιθυμητά επίπεδα της χοληστερόλης. Τόσο τα φρούτα όσο και τα λαχανικά είναι πλούσια σε φυτικές ίνες (καθώς και σε άλλα συστατικά απαραίτητα για τη γενικότερη καλή υγεία μας), με πρώτα τα μήλα (και όλα τα φρούτα που περιέχουν πηκτίνη) και από πλευράς λαχανικών τις μελιτζάνες και τις μπάμιες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τρόφιμα (μαργαρίνη, γιαούρτι, γάλα) εμπλουτισμένα με φυτικές στερόλες βρέθηκαν αποτελεσματικά στη μείωση της χοληστερόλης.
Στην κατηγορία των καλών για τον έλεγχο της χοληστερόλης τροφίμων θα πρέπει να προστεθούν τα λιπαρά ψάρια (όπως οι σαρδέλες, οι πέστροφες και ο σολομός), οι ξηροί καρποί (αμύγδαλα, καρύδια, φιστίκια) και το ελαιόλαδο, που προμηθεύουν τον οργανισμό με καλά λιπαρά οξέα.
Τα κακά
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα κορεσμένα λίπη (δηλαδή τα λίπη εκείνα στων οποίων τα λιπαρά οξέα όλα τα άτομα άνθρακα έχουν κορεστεί με άτομα υδρογόνου). Εχει διαπιστωθεί ότι η κατανάλωση κορεσμένων λιπών αυξάνει τα επίπεδα της κακής χοληστερόλης και μειώνει εκείνα της καλής. Τα κορεσμένα λίπη είναι στην πλειονότητά τους ζωικής προέλευσης. Ετσι τροφές πλούσιες σε κορεσμένα λίπη είναι το κόκκινο κρέας και τα προϊόντα του (όπως σαλάμι, λουκάνικο, μπέικον κτλ.), το γάλα και τα προϊόντα του (όπως σκληρά τυριά, βούτυρο, κρέμα γάλακτος), αλλά και ορισμένα φυτικής προέλευσης έλαια (όπως το φοινικέλαιο και το έλαιο καρύδας).
Επίδραση αντίστοιχη με εκείνη των κορεσμένων λιπών στα επίπεδα χοληστερόλης έχουν και τα τρανς λιπαρά τα οποία χρησιμοποιούνται στην παρασκευή και στην επεξεργασία των τροφίμων. (Η ανάγνωση του περιεχομένου στη συσκευασία βοηθά να αποφασίσουμε…)
Τα παρεξηγημένα
Αθώο το αβγό! Μπορεί να περιέχει χοληστερόλη, αλλά δεν ανεβάζει τι δική μαςΓια χρόνια οι ασθενείς με υψηλά επίπεδα χοληστερόλης απέφευγαν την κατανάλωση τροφών που περιείχαν υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, όπως παραδείγματος χάριν τα αβγά και οι γαρίδες. Αυτού του είδους η χοληστερόλη όμως, την οποία οι ειδικοί ονομάζουν διατροφική χοληστερόλη, δεν φαίνεται να έχει επίδραση στα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα μας. Ειδικότερα, διαπιστώθηκε ότι η διατροφική χοληστερόλη μετατρέπεται σε αδιάλυτους εστέρες της χοληστερόλης και απεκκρίνεται από τον οργανισμό. Με άλλα λόγια, τα άτομα με υψηλά επίπεδα χοληστερόλης δεν έχουν κανέναν λόγο να αποφεύγουν την κατανάλωση αβγών ή θαλασσινών.