Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

Τι είναι η πίεση;

Η αρτηριακή πίεση είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών κατά την κυκλοφορία του.

• Συστολική Αρτηριακή Πίεση (ΣΑΠ): Η πίεση που ασκείται στις αρτηρίες κατά τη σύσπαση της καρδιάς (όταν «εκτοξεύει» το αίμα).

• Διαστολική Αρτηριακή Πίεση (ΔΑΠ): Η πίεση που διατηρείται μεταξύ δύο καρδιακών συσπάσεων, κατά τη φάση ανάπαυσης της καρδιάς.

Η πίεση καταγράφεται σε χιλιοστά στήλης υδραργύρου (mmHg), με τη μορφή ΣΑΠ/ΔΑΠ (π.χ. 120/80 mmHg).

---

Ποια είναι η ιδανική πίεση;

Η ιδανική αρτηριακή πίεση είναι μικρότερη από 120/70 mmHg.

---

Πότε θεωρείται υπέρταση;

Σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες (2024), υπέρταση υπάρχει όταν:

• Η ΣΑΠ > 140 mmHg ή

• Η ΔΑΠ > 90 mmHg, μετρημένες τουλάχιστον δύο φορές, σε δύο διαφορετικές επισκέψεις.

Υψηλή φυσιολογική πίεση: ΣΑΠ 120–139 mmHg ή/και ΔΑΠ 70–89 mmHg (πρώην «προ-υπέρταση»).

Στο σπίτι ή με 24ωρη καταγραφή, η υπέρταση διαγιγνώσκεται αν:

• Μέση ΣΑΠ > 135 mmHg ή

• Μέση ΔΑΠ > 85 mmHg κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης.

---

Συμπτώματα υπέρτασης

Η υπέρταση δεν προκαλεί συνήθως συμπτώματα και γι’ αυτό ονομάζεται «σιωπηλός δολοφόνος». Συμπτώματα εμφανίζονται όταν υπάρχουν επιπλοκές, όπως:

• Στηθάγχη

• Εγκεφαλικό

• Καρδιακή ανεπάρκεια

Ποσοστά κινδύνου:
🧠 54% των εγκεφαλικών και ❤️ 47% των εμφραγμάτων σχετίζονται με την υπέρταση.

---

Συχνότητα

• ~35% των ενηλίκων έχουν υπέρταση.

• ~75% των ατόμων >70 ετών παρουσιάζουν αυξημένη πίεση.

---

Αίτια

1. Πρωτοπαθής (ιδιοπαθής) υπέρταση – 90%

• Γενετική προδιάθεση

• Περιβαλλοντικοί παράγοντες: αυξημένο αλάτι, παχυσαρκία, άγχος, καθιστική ζωή

2. Δευτεροπαθής υπέρταση – 10%

• Νεφρικές παθήσεις

• Παθήσεις επινεφριδίων (π.χ. φαιοχρωμοκύττωμα)

• Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός (10% των υπερτασικών)

• Ανατομικές ανωμαλίες

• Φάρμακα

• Ρύπανση (PM2.5)

---

Εξετάσεις για διάγνωση δευτεροπαθούς υπέρτασης

Α. Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός

• Αλδοστερόνη / Ρενίνη >30–35 (χωρίς λήψη σπιρονολακτόνης)

Β. Φαιοχρωμοκύττωμα

• Μετανεφρίνες σε ούρα 24ώρου

Γ. Νεφρική λειτουργία

• eGFR (κρεατινίνη)
  

• UACR (Αναλογία λευκωματίνης/κρεατινίνης στα ούρα)

---

Κατηγορίες Υπέρτασης

Α. Ανάλογα με τον τόπο μέτρησης:

1. Στο ιατρείο και στο σπίτι → σταθερή υπέρταση

2. Μόνο στο ιατρείο → υπέρταση λευκής μπλούζας

3. Μόνο στο σπίτι → συγκαλυμμένη υπέρταση

Β. Ανάλογα με την ώρα της ημέρας:

1. Ημερήσια υπέρταση

2. Ημερήσια + νυχτερινή

3. Μόνο νυχτερινή (συγκαλυμμένη)

Γ. Ανάλογα με τις τιμές:

Ευρωπαϊκές οδηγίες:

• 1ου βαθμού: 140–159 / 90–99 mmHg

• 2ου βαθμού: 160–179 / 100–109 mmHg

• 3ου βαθμού: ≥180 / ≥110 mmHg

Αμερικανικές οδηγίες (2017):

• 1ου βαθμού: 130–139 / 80–89 mmHg

• 2ου βαθμού: ≥140 / ≥90 mmHg

• Υπερτασική κρίση: ≥180 / ≥120 mmHg

---

Μέτρηση αρτηριακής πίεσης

• Σε ηρεμία για 5 λεπτά, καθιστός, με το χέρι στο ύψος της καρδιάς.

• Μετρήσεις και σε όρθια θέση σε ηλικιωμένους ή διαβητικούς (ορθοστατική υπόταση).

---

Τύποι συσκευών

• Υδραργυρικά πιεσόμετρα: ακριβή, αλλά έχουν αποσυρθεί.

• Αναλογικά: απαιτούν συχνό έλεγχο.

• Ηλεκτρονικά: επιλέγουμε μόνο πιστοποιημένες.

⚠️ Σε κολπική μαρμαρυγή, τα ηλεκτρονικά πιεσόμετρα μπορεί να δώσουν λάθος τιμές.

---

Σημασία καθημερινών μετρήσεων

Η πίεση μεταβάλλεται σημαντικά στη διάρκεια της ημέρας λόγω στρες, κίνησης κ.ά. Για αξιόπιστη αξιολόγηση:

Μέθοδοι:

1. Καθημερινές μετρήσεις στο σπίτι (π.χ. πρωί-βράδυ για 7 ημέρες)

2. 24ωρη καταγραφή πίεσης (Holter)

---

Ειδικοί τύποι υπέρτασης

Υπέρταση λευκής μπλούζας

• Παρουσιάζεται μόνο στο ιατρείο

• Απαιτεί παρακολούθηση, όχι φάρμακα

Συγκαλυμμένη υπέρταση

• Φυσιολογική στο ιατρείο, αυξημένη στο σπίτι

• Εμφανίζεται σε:

  • 22% με φυσιολογική πίεση στο ιατρείο

  • 14% του γενικού πληθυσμού

• Ειδικά σημαντική σε διαβητικούς και ασθενείς με καρδιαγγειακό ιστορικό.

• Διάγνωση: με σπιτικές μετρήσεις ή 24ωρη καταγραφή.